Węzeł wartowniczy - co warto wiedzieć???

Węzeł wartowniczy jest to pierwszy węzeł na drodze spływu chłonki z narządu, który objęty jest chorobą nowotworową. Chłonka, inaczej limfa to jeden z płynów ustrojowych który powstaje prawie w każdym narządzie naszego ciała. Na drodze jej przepływu znajdują się węzły chłonne, których zadaniem jest przefiltrowanie chłonki, czyli oczyszczenie jej z drobnoustrojów. Węzły chłonne wyłapują płynące z chłonką bakterie i wirusy, trafiają tam także komórki nowotworowe, które mogą być przyczyną rozsiewu choroby nowotworowej w całym organizmie. Obce czynniki patologiczne są rozpoznawane przez komórki odpornościowe i usuwane z organizmu.

W chirurgii onkologicznej często usuwa się chory narząd wraz z węzłami chłonnymi, które znajdują się obok. Celem takiego zabiegu jest zmniejszenie ryzyka pojawienia się komórek nowotworowych, a więc choroby, w innych częściach organizmu, pomimo usunięcia pierwotnego ogniska zmian nowotworowych.

Pobranie materiału tkankowego z węzła czyli  biopsja węzłów wartowniczych, daje lekarzowi cenną informację diagnostyczną co do radykalności planowanej operacji – jak daleko należy się posunąć w resekcji narządu w celu usunięcia guza pierwotnego z wszystkimi zajętymi węzłami chłonnymi, do których zdążyły się już przedostać komórki nowotworowe.

Węzeł wartowniczy znajduje się dość głęboko w tkance tłuszczowej krezki i jest trudny do zlokalizowania. Aby znaleźć węzeł wartowniczy trzeba prześledzić drogę, którą chłonka spływa z miejsca, w którym zlokalizowany jest guz. Jedną z metod jest wprowadzenie do organizmu specjalnego  barwnika (zieleni indocyjanowej), który "świeci" na niebiesko i jest widoczny w podczerwieni. Za pomocą specjalnego oświetlenia i kamer rejestruje się przebieg naczyń limfatycznych oraz położenie węzła wartowniczego. Dzięki zobrazowaniu węzłów chłonnych lekarz może dokonać biopsji jednego lub dwóch kluczowych węzłów i poddać analizie histopatologicznej pobrane wycinki.

Drugą metodą szukania węzła wartowniczego jest limfoscyntygrafia, polegająca na podskórnym podaniu preparatu izotopowego, który przedostaje się do naczyń limfatycznych. Można wtedy prześledzić jego drogę i znaleźć precyzyjnie miejsce, gdzie zlokalizowany jest węzeł wartowniczy. Po zobrazowaniu węzłów chłonnych dokonuje się biopsji odpowiedniego węzła. Do śledzenia przebiegu naczyń limfatycznych i lokalizacji węzłów chłonnych używa się specjalistycznych kamer tzw. gamma-kamery i sond scyntylacyjnych. Często łączy się obie metody: barwnikową i izotopową, aby uzyskać lepszy wynik.

Usunięcie węzła wartowniczego umożliwia ocenę, czy proces powstawania przerzutów już się rozpoczął, czy też jeszcze nie i można u danego pacjenta pozostawić węzły pachowe.

Nieobecność komórek rakowych w pierwszym węźle daje prawie stuprocentową pewność, że kolejne, wyżej położone węzły chłonne, również nie zawierają przerzutów, ponieważ nie ma innej do nich drogi, jak tylko przez węzeł wartowniczy. Natomiast jeśli badanie histopatologiczne wykaże w nim obecność przerzutów raka, można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że doszło również do zajęcia innych węzłów chłonnych danego obszaru. 

U pacjentek po usunięciu jedynie węzła wartowniczego, z zaoszczędzeniem pozostałych węzłów pachowych, zdecydowanie rzadziej dochodzi do obrzęku chłonnego ręki. Mały zakres operacji wiąże się też zwykle z mniejszym bólem pooperacyjnym, krótszym czasem rekonwalescencji. Szacuje się, że węzeł wartowniczy udaje się prawidłowo zidentyfikować u 93–98% pacjentek z wczesnym rakiem piersi .

Usunięcie wartownika zwykle nie wymaga specjalistycznej rehabilitacji pod okiem fizjoterapeuty ani zaprzestania wykonywania codziennych czynności. Istnieje jednak zestaw wskazówek, które można zastosować w domowych warunkach, by szybciej powrócić do pełnej sprawności.

Pacjentom po pobraniu węzła wartowniczego pachy zaleca się, by 2–3 razy dziennie kładli się na 45 minut z kończyną uniesioną do góry – w ten sposób, by nadgarstek znajdował się wyżej niż łokieć, a ten – wyżej niż bark. Można w tym celu wykorzystać poduszki lub inne podpórki. W tym czasie należy 15–25 razy zacisnąć i rozluźnić pięść, a następnie zgiąć i wyprostować łokieć. 

Źródło:

https://onkolmed.pl/wpis/491,biopsja-i-usuniecie-wezla-wartowniczego-w-leczeniu-raka-piersi

https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/onkologia/wezel-wartowniczy-aa-Ef6S-vGh9-c8ri.html

https://wylecz.to/wideo/badania-diagnostyczne/samobadanie-piersi/